Auteur: diverse auteurs

Sinds 1976 is Noorderbreedte hèt tijdschrift voor landschap, cultuurhistorie, milieu en natuur van Noord-Nederland (Groningen, Fryslân en Drenthe). Onder de bezielende leiding van Jan Abrahamse ontwikkelde het blad zich tot het meest gevarieerde en qua vormgeving tevens meest aansprekende en meermalen bekroonde regionale magazine van Nederland. Meindert Schroor houdt zich in de redactie al sinds 1989 bezig met de terreinen landschap en cultuurhistorie, met name van Fryslân en Groningen. Hij publiceerde talloze bijdragen over landschappelijke ontwikkelingen, de waterstaat, de vervening alsook verschillende pittig opiniërende stukken over beleid en wanbeleid in het Noord-Nederlandse landschap.
  
 

Luchtkastelen en zweeftreinen

jaargang 28 / Nr. 6, 2004
Ruimtelijke ordening is sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw vooral verworden tot een verzameling reclameslogans en one-liners uitgevoerd in hijgerig reclamebureau- en ontwerpersproza. Een van de zeldzame keren dat Groningen in de Nota Ruimte wordt genoemd, blijkt dat de stad en haar omgeving zich ‘vanwege de aanwezigheid van kennis en bedrijven op het gebied van gasvormige energiedragers’ tot ‘Energy Valley’ moeten ontwikkelen.
Damsterkade 5 / Nota Ruimte

Het verval van een volkswijk
jaargang 28 / Nr. 6, 2004
De stadsvernieuwing zoals die in Leeuwarden vanaf 1970 is uitgevoerd, is over het algemeen zeer geslaagd. Veel karakteristieke wijken van vóór 1940 maken nog steeds deel uit van het stadsbeeld en spelen een onmisbare rol in de volkshuisvesting. Maar met de Vegelinbuurt, een volkswijk aan de rand van de binnenstad, liep het anders af. Na de sloop van alle 220 huizen is onlangs een begin gemaakt met de nieuwbouw van betaalbare koop- en huurwoningen. Ter gelegenheid daarvan is een essay van Meindert Schroor over de Vegelinbuurt heruitgegeven. Dit artikel is een verkorte versie.
Wonen / Leeuwarden

Delfzijl met de rug naar de zee
jaargang 27 / Nr. 5, 2003
Onbestemde bobbeltjes in het wegdek en een meeuw op een hoge gebogen ijzeren paal vormen sinds kort de entree in de buitendorpen van de gemeente Delfzijl. Ooit lag hier een welvarende landbouw/weidestreek rond om de bloeiende vissersplaats Delfzijl, aan de waddenkust. Sinds de mechanisatie in de landbouw en de daaropvolgende uitstoot van arbeidskrachten in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, zijn veel ingrepen gepleegd om de omgeving te betrekken bij de economische groei.
Delfzijl / dorpen / beeldhouwer

Eilander bespiegelingen
jaargang 27 / Nr. 1, 2003
Honderden malen ben ik er geweest, nu eens 's zomers op een zonovergoten strand, dan weer 's winters in de sneeuw, ik heb er geschaatst, weken in de regen gekampeerd, wat al niet, hittegolf, natte en mistige herfstdagen, storm en ontij, drijfijs op de Waddenzee. Oerol zegt me niets. Terschelling des te meer.
Terschelling

Fries Werelderfgoed: het ir D.F. Woudagemaal
jaargang 26 / Nr. 6, 2002
De luchtfoto is gecentreerd rond het grootste stoomgemaal ter wereld, het in 1920 geopende Stoomgemaal dat gelegen is tussen Lemmer, boven aan de foto, en de oude zeesluis Tacozijl (thans een niet zichtbare stuw) aan het IJsselmeer.
Lemmer / waterbeheer / monumenten

Vogelvlucht: Het Groene Strand op Terschelling
jaargang 26 / Nr. 3, 2002
De luchtfoto toont naar het noordoosten het gemiddeld drie kilometer brede duinterrein nabij West-Terschelling. Het eiland Terschelling kent het breedste en meest gevarieerde duingebied van de waddeneilanden.
Groene Strand / Terschelling / Waddenzee / in vogelvlucht

Harlinger haven: gebrek aan historisch besef
jaargang 26 / Nr. 3, 2002
Onlangs maakte de herziene PKB (Planologische Kernbeslissing) Waddenzee gehakt van de Harlinger havenambities. De momenteel onder handen zijnde noordoostelijke uitbreiding van de Industriehaven, die in 2003 gereed is, zal naar het zich laat aanzien de laatste zijn.
Harlingen / Waddenzee / havens

Berekenende regenten en een profijtelijk kanaal
jaargang 26 / Nr. 1, 2002
Het is 30 september 1791 als de Groninger burgemeester Justus Datho Quintus zijn drie mede burgemeesters en de Raad inlicht over de wenselijkheid van een jaarlijkse opleg (verlenging) van het Stadskanaal met 100 roeden (410 meter) lengte.
Turfwinning / Veenkoloniën / Stadskanaal

Molkwerum, het Friese doolhof
jaargang 25 / Nr. 5, 2001
De luchtfoto toont een der merkwaardigste dorpen van Fryslân, Molkwerum (Fries: Molkwar), gelegen in de Zuidwesthoek, tussen Stavoren en Koudum.
Molkwerum

Was sich liebt das neckt sich
jaargang 25 / Nr. 3, 2001
Begin maart heb ik zowat alle kranten gehaald met enkele kritische kanttekeningen bij de belangrijkste historische aanname voor een groot genetisch onderzoek naar erfelijke afwijkingen onder inwoners van Fryslân.

Terschelling is anders
jaargang 25 / Nr. 1, 2001
Deel 4 in de reeks over de convexe kustboog handelt - en ik zeg het met trots en enig chauvinisme - over de parel onder de waddeneilanden en naar veler overtuiging het mooiste stukje Nederland, de Griene Pôle, Terschelling. Het is een kloek deel met 250 pagina's dat gewoontegetrouw vol staat met kaarten en tabellen, plus veel tekeningen en reconstructies van de hand van de meester Henk Schoorl.
Terschelling

Ballumer Mieden: de eerste ruilverkaveling in Nederland
De waddeneilanden, vooral de vier Friese, kenden in het verleden een ongunstige verhouding tussen hun bevolkingsaantallen en de hoeveelheid beschikbare grond: anders gezegd: ze waren relatief overbevolkt. Dit was ten dele te wijten aan de bloei van de handel, de scheepvaart en de visserij.
Ruilverkaveling / landinrichting / Ameland

De verveningen bij Trimunt en De Haar
jaargang 24 / Nr. 2, 2000
Wie - als regel - met flinke snelheid over de A7 van Drachten naar Groningen rijdt, kruist de provinciegrens bij het viaduct De Scheiding (Fries: Skieding). Even later markeren links en rechts enkele lage bunkerrestanten het vroegere radarpeilstation Löwe van de Duitse Luftwaffe. Luttele seconden verderop herinnert een eenvoudig monument links van de weg langs een bosrand aan een standrechtelijke executie. Op 3 mei 1943 fusilleerden SS-ers hier zestien Nederlanders; als wraak op de boeren uit de nabije omgeving die mee hadden gewerkt aan de meistaking van dat jaar.
Trimunt

Identity sells
jaargang 24 / Nr. 1, 2000
Hoe meer je achterblijft, des te meer spreekt de historie. Neem Groot-Brittannië. Precies een eeuw geleden regeerde koningin Victoria nog over het grootste wereldrijk dat de aarde ooit heeft gekend. Het British Empire mat ruim 29 miljoen vierkante kilometer en telde 395 miljoen inwoners.
Fryslân

DE SLOTPLAATS restant van een friese 'veenborg'
jaargang 21 / Nr. 6, 1997
De luchtfoto toont, in zuidwestelijke richting gefotografeerd, de zogeheten Slotplaats, ten noordwesten van Bakkeveen.
Bakkeveen / boerderijen / in vogelvlucht

Vertekend kaartbeeld van Groningen in 1885
jaargang 21 / Nr. 6, 1997
In de jaren 1874-1914 gonsde het van de activiteiten in Groningen. Op 11 maart van het eerstgenoemde jaar bereikte de Martinistad vanuit Den Haag het vreugdevolle bericht dat de eeuwenoude, inmiddels knellende vesting met zijn zeventien dwingers mocht worden ontmanteld. Groningen kon nu definitief zijn oude jas weggooien en een nieuwe tijd binnentreden, zich uitbreiden en de infrastructuur aanpassen aan de eisen van een moderne tijd. De bekende Baedeker reisgids deed dit iets te voortvarend.
Cultuurhistorie / Groningen (stad)

Gaast
jaargang 21 / Nr. 3, 1997
De luchtfoto, die in zuidoostelijke richting is genomen, toont het dorpje Gaast in de Friese gemeente Wünseradiel.
Gaast / Gaasterland / in vogelvlucht

Noorderbreedte 20 jaar Noord-Nederland
jaargang 20 / Nr. 6, 1996
Noorderbreedte werd geboren onder een voor landschap en milieu van Noord-Nederland gunstig politiek gesternte. De jaren zeventig waren immers jaren van bezinning op de toekomst. Jaren ook die - zo leek het - de ruimte boden voor het in praktijk brengen van engagement en talloze meer of minder wilde maatschappelijke experimenten. Deze hadden in de jaren 1965-1970 een einde gemaakt aan het rustige, verzuilde karakter van wat tot dan toe wellicht het saaiste land van Noordwest-Europa was. De jaren van protest, engagement en experiment, die de sociale kaart van Nederland grondig veranderden, vormden als het ware de climax van een lange naoorlogse periode van expansie van bevolking en werkgelegenheid. Hieraan kwam in de jaren 1971-1973 een einde
Noorderbreedte

Leeuwarden-Harlingen vv
THEMA 'sporen door het landschap', 1996
De treinreis voert ons door het kleiweidegebied van Westergo, met zijn fraaie terpdorpen, groene weilanden, het ruime uitzicht en het verre verschiet. De zee heeft dit deel van Friesland gevormd. Aan het niet aflatende gevecht met de zee herinneren niet alleen de terpen, maar ook de oude kronkelige binnendijken, waarvan de Slachtedijk de meest curieuze is, en de zeedijk langs de Waddenzee en het IJsselmeer.
Trein / Leeuwarden / Harlingen

Leeuwarden-Stavoren vv
THEMA 'sporen door het landschap', 1996
Zes van de elf Friese steden en drie landschapstypen hebben we doorkruist als de 'Wadloper', hét treintype op de noordelijke nevenlijnen, na precies vijftig kilometer en vijftig minuten bij de Staverse haven zijn eindpunt bereikt. De trein passeert achtereenvolgens de Nieuwlanden, ontstaan in de dertiende eeuw door het dichtslibben van de Middelzee of Bordine, vervolgens het oude terpenland van Westergo en tenslotte het merengebied van de Zuidwesthoek, een deel van het Lage Midden van Friesland. Na Leeuwarden volgen steden als Sneek, IJlst, Workum, Hindeloopen en Stavoren.
Leeuwarden / Stavoren / trein

Een visie op het Friese landschap
jaargang 19 / Nr. 4, 1995
Onlangs werd ik al fietsend ten zuiden van de Groene Ster, ter hoogte van de golflinks opgeschrikt door een vreemd geluid dat nog het meeste leek op een valse doedelzak of een wrakke trapas van een fiets.
Fryslân / landschapselementen / Landschap

Stinsterrein bij Beetgum bedreigd
jaargang 19 / Nr. 1, 1995
Noorderbreedte heeft zo langzamerhand helaas een traditie moeten opbouwen, in het bekritiseren van de afbraak van karakteristieke delen van het Noord-Nederlandse cultuurlandschap. Soms waren we op tijd en hielp het, vaak wel op tijd, maar tevergeefs, terwijl onze per aflevering geuite verzuchting 'Doodzonde' voor zich spreekt.
Noorderbreedte / media / Noord-Nederland

Het slatten van de Dokkumer Ee
jaargang 18 / Nr. 1, 1994
Een gewichtig gezelschap bevond zich op 1 juni 1562 aan de Dokkumer Ee iets ten zuiden van Bartlehiem bij Petterhuis aan de uitmonding van de Wurge. Daar deden de bovengenoemde leden van het Leeuwarder stadsbestuur hun beklag bij Anthonius Delvaille, raadsheer in het Hof van Friesland.
Dokkumer Ee / waterlopen / Dokkum

Drieprovinciënpunt Friesland, Groningen, Drente
jaargang 15 / Nr. 3, 1991
De Nederlandse provinciegrenzen hebben doorgaans een grillig beloop en sluiten meestal aan bij vroegere of nog bestaande wateren. Aan het natuurlijke karakter, versterkt door een lange en vaak bewogen staatkundige geschiedenis zeker naarmate we dichter bij de Middeleeuwen komen, ligt een verregaande territoriale versnippering ten grondslag.
Groningen / Fryslân / Drenthe

De waterstaat van Friesland en Groningen na de Franse tijd
THEMA 'Water in Noord-Nederland', 1991
Een waterschap in de moderne betekenis is een publieksrechtelijke organisatie, met andere woorden een instelling die door een openbare macht in het leven is geroepen om zekere openbare belangen te behartigen — aanvankelijk louter betrekking hebbend op waterkering en waterlossing — en die daartoe van publieksrechtelijke bevoegdheden (keur- en schouwbevoegdheid, omslagheffing etc.) is voorzien.
Waterbeheer / waterschappen / waterbeheersing

Trekvaarten in Friesland en Groningen
THEMA 'Water in Noord-Nederland', 1991
Sedert de verschijning (1978) van het standaardwerk van Jan de Vries 'Barges and Capitalism' over het trekvaartenstelsel in Nederland van de zeventiende tot en met de negentiende eeuw zijn we goed ingelicht over deze zeer Nederlandse wijze van vervoer van weleer. Het transport door middel van door paarden getrokken (gejaagde) schuiten in ten dele nieuw aangelegde kanalen langs daartoe bepuinde paden was vooral in Holland, Friesland en Groningen wijdverbreid.
Vaarten / Groningen / Fryslân

Veenpolders in Friesland
THEMA 'Water in Noord-Nederland', 1991
Veenpolders beperk(t)en zich tot 'De Lege Midden', het lage midden van Friesland, dat wil zeggen veenpolders als waterschappen van bijzondere signatuur of beter geformuleerd een als waterschap ingerichte vervening. Veenpolders in de zin van uitgeveende tot plassen verworden laagvenen die zijn bedijkt en vervolgens weer drooggemalen komen ook voor in de beide Hollanden, Utrecht en het aangrenzende Noordwest-Overijssel.
Landschapselementen / waterschappen / veenpolders

Landelijk Noord-Nederland
jaargang 14 / Nr. 6, 1990
Eind augustus van dit jaar verscheen in opdracht van de drie noordelijke provinciebesturen een onderzoek van de Grontmij, de RU Groningen en Buro Langbroek, Borsboom en Partners uit Beilen onder de titel Landelijk Noord-Nederland.
Beleid / wetgeving / landschapsbeleid / Noord-Nederland

Begin sociale woningbouw Noord-Nederland
THEMA 'Wonen in Noord-Nederland', 1990
Aan de vooravond van de industriële revolutie in ons land, zo omstreeks het midden van de negentiende eeuw, was het relatieve gewicht van Noord-Nederland heel wat groter dan heden ten dage. Dat valt onder meer op wanneer we enkele demografische gegevens uit 1850 vergelijken met cijfers uit onze tijd.
Wonen / woningbouw / bouwen / wonen

Friese kleïverwerkende industrie
THEMA 'Wonen in Noord-Nederland', 1990
Bij het noemen van de Friese kleiverwerkende industrie gaan de gedachten tegenwoordig al gauw uit naar het beroemde Makkumer aardewerk. De van rond het midden van de zeventiende eeuw daterende tinglazuur-aardewerkfabriek van Tichelaar in Makkum was tot voor kort het enige — en zeker het oudste — bedrijf in zijn soort.
Wonen / woningbouw / bouwen / wonen

EEN FRIES KANAALPLAN UIT DE NEGENTIENDE EEUW
jaargang 13 / Nr. 6, 1989
'De belangen van de landbouw en scheepvaart beide (de hoofdfactoren van Frieslands bestaan), dulden geene meren, geene banden meer...' Met deze woorden eindigde een in 1874 verschenen brochure, geschreven door het Friese Statenlid Age Buma, die deze krachtige toonzetting meegaf aan een ambitieus kanalenplan.
Kanalen / infrastructuur / Fryslân

DROOGMAKERIJEN IN FRIESLAND (1600-1800)
jaargang 13 / Nr. 3, 1989
In de Friese media duiken de laatste tijd steeds vaker plannen op om — gelet op de overproduktie in de landbouw — uit rekreatief oogpunt deze voormalige meren weer onder water te zetten. Waren aanvankelijk de Makkumer-, Parregaaster en Workumer Meerpolders uit het laatste kwart van de negentiende eeuw 'in the picture'; op 18 maart jongstleden kondigde de gemeente Leeuwarden een planvoorstel aan om de Wargaaster en Hempensermeren maar weer onder water te zetten.
Waterbeheer / Fryslân

Westerwolde, een perifere streek in kaart
jaargang 11 / Nr. 5, 1987
In 1783 verscheen er een reeks kaarten, getiteld 'Figuratieve kaarten van het frontier van Wedde en het Westerwoldinger Land'. Deze gedetailleerde kaarten (schaal 1:19.200) verschaffen ons een fraai beeld van de grenzen en de landschappelijke opbouw van dit grensgebied in een perifeer gewest.
Streken / Westerwolde / Landschap